Het einde van het vak begrijpend lezen. En nu? (5 oktober 2018)

De najaarsconferentie van 5 oktober sloot aan bij de voorjaarsconferentie van 23 maart. Deze had als titel Het einde van het vak begrijpend lezen?!We kwamen met elkaar tot de conclusie dat het vraagteken geschrapt kon worden en dat het uitroepteken vet gedrukt mag worden. Op vrijdag 5 oktober zijn we verder gegaan met dit onderwerp. Wat betekent deze conclusie voor de praktijk van het leesonderwijs? Hoe sluiten we aan bij huidige en toekomstige, meertalige geletterdheidspraktijken? Hoe kunnen leerlingen een actieve rol krijgen en wat kan de rol van de leraar zijn? En hoe kunnen wij, als taalspecialisten, bijdragen aan de verbetering van het leesonderwijs? Deze kwesties zijn aan de orde gekomen.

Zie hier een fotoimpressie

Leesbegrip en leesplezier van kinderen in de bovenbouw
Inouk Boerma

Lezen is misschien wel de belangrijkste vaardigheid die kinderen op school leren. Goed kunnen lezen is een voorwaarde om schoolboeken te kunnen begrijpen en het is misschien ook wel de beste manier om nieuwe woorden te leren. Maar lezen doet nog meer: door te lezen leren kinderen zich te verplaatsen in andere mensen en andere werelden. Het lezen van verhalen en daarover met kinderen praten is een goede manier om hier met kinderen aan te werken. Uit onderzoek blijkt dat het zich kunnen verplaatsen in anderen ook samenhangt met betere resultaten op de Citotoetsen begrijpend lezen. Met kinderen praten over verhalen zou dus een goede invulling kunnen zijn van het werken aan begripsvaardigheden. Tijdens deze inleiding is dit verder toegelicht aan de hand van enkele wetenschappelijke studies. Daarbij is ook het belang van het bevorderen van het leesplezier van kinderen benadrukt.

Dr. Inouk Boerma is docent/onderzoeker bij Hogeschool iPabo in Amsterdam. In 2016 is zij gepromoveerd bij de Vrije Universiteit Amsterdam op een onderzoek naar het leesbegrip en leesplezier bij kinderen in de bovenbouw van de basisschool. Haar proefschrift heeft de titel Setting the scene for story engagement: On determinants of primary school children’s reading enjoyment and comprehension.

Zie hier voor de pdf van de presentatie.

Begrijpend lezen: evidence based alternatieven voor “de tekst met vragen”
Jacqueline Evers

Vraag je aan leerlingen wat begrijpend lezen is, dan zeggen ze: “Een tekst met vragen.” In die vorm krijgen ze namelijk het meest les over begrijpen lezen. Toch is een tekst met vragen lang niet de meest effectieve werkvorm, zo blijkt uit onderzoek. Bovendien helpt deze insteek leerlingen te weinig om hun leesvaardigheden en -strategieën ook in te zetten buiten de lessen over begrijpend lezen. Op basis van recente wetenschappelijke inzichten is gekeken naar alternatieve manieren om de leesvaardigheid van leerlingen te vergroten. Er is aandacht besteed aan zowel effectieve didactieken (modeling, samenwerkend leren) als de keuze van leestaken die motiverend werken en die de transfer naar andere vakken bevorderen.

Dr. Jacqueline Evers-Vermeul (Universiteit Utrecht) doet onderzoek naar de taal- en geletterdheidontwikkeling van kinderen, en de rol die teksten daarin spelen. Zij richt zich vooral op de begrijpelijkheid van (met name educatieve) teksten en toetsen: welke tekstkenmerken maken een tekst lastiger te begrijpen, hoe komt het dat deze kenmerken het begrip bemoeilijken, en wat kan er in lees- en schrijfonderwijs gedaan worden om kinderen toch met lastigere tekst(kenmerk)en te leren omgaan?

Zie hier voor de pdf van de presentatie.

Meer meertaligheid in het onderwijs?
Joana Duarte

Joana Duarte besprak de nieuwste innovatieve didactische interventies (translanguaging, CLIL, taalbewustzijn, receptieve meertaligheid) op het gebied van onderwijs en meertaligheid. In twee projecten van de NHL Stenden Hogeschool wordt getoond hoe brede samenwerking (tussen pabodocenten, pabostudenten, onderzoekers van twee lectoraten en leraren van verschillende typen scholen) leidt tot vernieuwing op het gebied van meertaligheid, zowel in de onderwijspraktijk als in de lerarenopleidingen. Binnen de projecten staat de ontwikkeling van nieuwe aanpakken voor taaldidactiek vanuit meertaligheid als doel van het (taal)leren centraal.

Joana Duarte is Associate lector NHL Stenden Hogeschool & Universiteit Groningen.

 Zie hier voor de pdf van de presentatie.

Het effect van betekenisvolle contexten op leesmotivatie en betrokkenheid
Yvonne Koene

Enthousiaste en betrokken leerlingen die taakverantwoordelijk met teksten aan de slag gaan, bestaat dit wel? Het antwoord hierop is ja! CORI-lezen geeft leerlingen de mogelijkheid om zelf eigenaar te worden van hun eigen leerproces. CORI-lezen staat voor Concept-Oriented Reading Instruction. Bij deze contentbenadering leren leerlingen binnen een thema relevante teksten lezen en gebruik te maken van leesstrategieën om deze teksten te kunnen begrijpen.

Yvonne Koene is werkzaam als taalspecialist en taalcoach van (NT2)-leerlingen in het basis- en speciaal onderwijs.

Werken in viertallen

Aan het begin van de dag zijn de deelnemers ingedeeld in groepen van vier. De groepen hebben met elkaar van gedachten gewisseld over ‘het einde van het vak begrijpend lezen. En nu?’. Op het einde van de dag zijn de resultaten als volgt geïnventariseerd.
Het einde van het vak begrijpend lezen. Wat nu?
– taalonderwijs moet beter worden verbonden aan betekenisvolheid
– wat hebben de leerlingen nodig en wat heeft de leerkracht nodig voor het onderwijs in lezen?
– welke inhouden van het leesonderwijs zijn belangrijk en hoe besteden we aandacht aan de ontwikkeling van de professionaliteit van de leerkracht?
– waarom lezen, wat lezen, hoe lezen?
– rol van de leraar onderzoeken: ‘kindgericht’, ‘kindvolgend’ of ‘kindsturend’?
– welke balans moet er zijn tussen doelgerichtheid en activiteitsgerichtheid?
– contact zoeken met curriculum.nu en reageren vanuit de vereniging
– belangrijk is dat we onze dialoog voortzetten, bijvoorbeeld door middel van een discussieforum
– een van de leden doet een voorzet voor een discussieforum. 

Jaarvergadering
Voor de lunch werd de jaarvergadering gehouden, waarin onder andere werd gereflecteerd op de missie van de vereniging.