De weg naar beter tekstbegrip. De rol van de taalspecialist (10 mei 2019)

Dit is de derde keer dat we ons met tekstbegrip bezighouden. De vorige keren zijn we gezamenlijk tot de conclusie gekomen dat het hoog tijd wordt voor een nieuwe aanpak van wat vroeger begrijpend lezen werd genoemd. Daarom is nu de rol van de leerkracht en de adviseur centraal gesteld. Wat moet de leerkracht doen zodat leerlingen op een zinvolle manier met teksten kunnen werken? Wat betekent dat voor het taalbeleid van de school en hoe kunnen wij als taalspecialist de school en de leerkracht ondersteunen? Dat zijn de vragen die aan de orde komen.

We oriënteren ons vanuit drie perspectieven op het onderwerp:
– Het overheidsbeleid en het schoolbeleid
– De wetenschap en het leesonderwijs
– Het leesonderwijs in de praktijk

Zie hier een foto-impressie.

Het overheidsbeleid

Herman Franssen
Begrijpend lezen: stand van zaken, implicaties voor de taalspecialist?

Sinds 1 augustus 2017 geldt het ‘nieuwe inspectietoezicht’. Inspecteur Herman Franssen liet zien wat dit betekent voor het toezicht op de kwaliteit van het onderwijs in (begrijpend) lezen. Welke standaarden worden daarbij gebruikt en in hoeverre speelt het begrijpend lezen een rol in het oordeel van de inspectie over de basiskwaliteit van een school?

Tevens ging hij in op de ruimte die scholen hebben bij de inrichting van hun (lees)onderwijs en het beeld dat de inspectie heeft over ontwikkelingen met betrekking tot het begrijpend leesonderwijs. Welke rol kunnen taalspecialisten spelen om besturen, scholen en leerkrachten te helpen om het onderwijs in tekstbegrip verder te verbeteren?

Herman Franssen werkt als inspecteur primair onderwijs bij de inspectie van onderwijs. Binnen de inspectie is hij betrokken bij de uitvoering van thematisch onderzoeken op het gebied van taalonderwijs en de scholing van collega’s. 

Na de presentatie zijn in groepen de implicaties van de inhoud voor ons werk als taalspecialist besproken.

Klik hier (Presentatie Herman Franssen) voor de powerpoint van de presentatie.

De wetenschap en het leesonderwijs

Marieke Vanbuel
Effectieve stimulering van tekstbegrip

Tekstbegrip is een sleutelcompetentie in onze geletterde 21ste-eeuwse kennismaatschappij. De resultaten van het PIRLS-onderzoek hebben de alarmbellen in Vlaanderen doen rinkelen: in tien jaar tijd zijn de resultaten van leerlingen uit het vierde leerjaar (groep 6 Nederland) van een van de hoogste sporten op de leesvaardigheidsladder gedaald naar een van de laagste. Dit heeft in Vlaanderen de vraag opgeroepen wat gedaan kan worden om deze trend te keren.

In haar inleiding besprak Marieke Vanbuel, op basis van een reviewstudie naar effectieve taalstimulering, zes samenhangende kenmerken van effectief begrijpend leesonderwijs. Ze ging vervolgens in op de vraag of en zo ja hoe, deze effectieve kenmerken ingezet kunnen worden in een onderwijspraktijk waarin begrijpend lezen geen apart vak meer is.

Marieke Vanbuel, werkt als onderzoeker aan het Centrum voor Taal en Onderwijs van de Katholieke Universiteit in Leuven. Momenteel is ze bezig met een promotieonderzoek waarin ze het taalbeleid in Vlaamse lagere en secundaire scholen onderzoekt. In het kader daarvan schreef ze een reviewstudie over effectieve taalstimuleringsmaatregelen. 

In dezelfde groepen als bij de eerste inleiding, is gesproken over de implicaties van het verhaal van Marieke Vanbuel voor de taalspecialist. Daarnaast kwam de vraag aan de orde vraag hoe taalspecialisten in Vlaanderen en Nederland kunnen profiteren van elkaars expertise op het gebied van begrijpend leesonderwijs/ onderwijs in het stimuleren van tekstbegrip.

Klik hier (Presentatie Marieke Vanbuel)voor de powerpoint van de presentatie.

Het leesonderwijs in de praktijk

Astrid Brugman
De praktijk van teksten lezen op een Amsterdamse school

Met een grote populatie leerlingen voor wie het Nederlands niet de moedertaal is, heeft OBS De Vier Windstreken ingezet op een sterk taalbeleid. Er is structureel in alle groepen (vanaf de voorschool) veel aandacht voor woordenschatuitbreiding. De school heeft met verschillende methodes en materialen voor begrijpend lezen gewerkt. Leerkracht Astrid Brugman heeft gemerkt dat het pas echt werkt als leerlingen geïnteresseerd raken in een onderwerp en is op zoek gegaan naar goede werkwijzen in projecten, webkwesties en nu ook met de Grej of the day. Ze probeert veel in te zetten op het uitbreiden van kennis bij leerlingen, bijvoorbeeld door samen te kijken naar filmpjes, erover te praten en dan informatie erbij zoeken en teksten lezen. En dan gaat het dus niet over een leesmethode.

Astrid nam ons mee in haar werkwijze van het afgelopen jaar, liet successen zien uit haar praktijk en liet ons meedenken in de vragen die zij nog heeft.

Astrid Brugman is bovenbouwleerkracht op OBS De Vier Windstreken in Amsterdam Noord. 

Ook na de presentatie van Astrid is in dezelfde groepen besproken wat haar verhaal voor ons werk als taalspecialist betekent. Welke aandachtspunten halen wij als taalspecialist uit Astrids aanpak en overwegingen? Op welke manier denken wij andere leerkrachten in het veld te kunnen helpen? Waar zien we kansen voor inbedding in taalbeleid?

Klik hier (Presentatie Astrid Brugman) voor de powerpoint van de presentatie.

De zeer geanimeerd verlopen dag werd afgesloten met een presentatie van de groepen (zie hier een overzicht van de geschreven flaps) en een presentatie van tegels die naar aanleiding van de discussies zijn gemaakt (zie tegels).